Τα άτομα που βρίσκονται στο Φάσμα του Αυτισμού φαίνεται να μην αντιλαμβάνονται την κοινωνική πλευρά του κόσμου με τον ίδιο τρόπο που τον αντιλαμβάνονται όσοι δεν ανήκουν στο Φάσμα και να μην αναπτύσσουν τα ίδια σχήματα (έλλειμμα στην κοινωνική κατανόηση). Γιατί μία Κοινωνική Ιστορία θα μπορούσε να καλύψει αυτό το έλλειμμα στον τομέα της Κοινωνικής Κατανόησης;

Tip!

Εάν δεν γνωρίζετε τι είναι οι Κοινωνκές Ιστορίες, διαβάστε το άρθρο: "Κοινωνικές Ιστορίες (Social Stories) - Για αρχάριους"

Γιατί, λοιπόν, μία Κοινωνική Ιστορία θα μπορούσε να καλύψει αυτό το έλλειμμα στον τομέα της Κοινωνικής Κατανόησης;

Διότι:

• Μπορεί να δώσει στο άτομο τις πληροφορίες που σχετίζονται με ορισμένη κοινωνική δεξιότητα/ κατάσταση.
• Είναι γραμμένη με τέτοιον τρόπο, ώστε οι πληροφορίες αυτές να μπορούν να γίνουν εύκολα κατανοητές από άτομα που βρίσκονται στο Φάσμα του Αυτισμού (κυριολεκτική χρήση γλώσσας-οπτικοποιημένο υλικό).

Μιλώντας για Κοινωνικές Ιστορίες αναφερόμαστε σε:

• συγκεκριμένη επιστημονική μέθοδο παρέμβασης,
• που ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες σε ό,τι αφορά τη δημιουργία της.

Εισηγήτρια της μεθόδου είναι η Carol Gray. Μία Κοινωνική Ιστορία είναι μία ιστορία που περιγράφει μία κατάσταση, ικανότητα ή ιδέα στα πλαίσια:

• σχετικών κοινωνικών ερεθισμάτων,
• σχετικών προοπτικών και
• κοινών απαντήσεων

σε ένα ειδικά διαμορφωμένο στυλ και μορφή, όπως ορίζονται από τα 10 κριτήρια που έχει προσδιορίσει η Carol Gray.

1. Στόχος: να μοιραστεί ακριβείς πληροφορίες
2. Συγκέντρωση πληροφοριών
3. Τρία Μέρη και ένας Τίτλος
4. Μορφή
5. Τόνος και Λεξιλόγιο
6. 6 Ερωτήσεις, οι οποίες μας οδηγούν στην ανάπτυξη της ιστορίας
7. 7 Τύποι Προτάσεων
8. Μία Φόρμουλα στην αναλογία των προτάσεων
9. Προσαρμοσμένες Ιστορίες
10. Επεξεργασία/ Διόρθωση και Παρουσίαση Κοινωνικής Ιστορίας

Κάθε Κοινωνική Ιστορία έχει γραφτεί για ένα άτομο, ώστε να περιγράφει και να καλύπτει τις δικές του ανάγκες.

Οι κοινωνικές ιστορίες γράφονται:

1. Με σκοπό να δώσουν κοινωνικές πληροφορίες στο άτομο
2. Με σκοπό να προετοιμάσουν το άτομο για κάποιο επικείμενο γεγονός
3. Με σκοπό να επιβραβεύσουν για μία υπάρχουσα συμπεριφορά

Η τροποποίηση μίας συμπεριφοράς δεν είναι ποτέ άμεσος στόχος μίας Κοινωνικής Ιστορίας.

1ο Κριτήριο: Ο στόχος κάθε Κοινωνικής Ιστορίας είναι να μοιραστεί ακριβείς πληροφορίες. 

Οι πληροφορίες αυτές δίνονται στο άτομο μέσω ενός βασικά περιγραφικού κειμένου το οποίο είναι φυσικά, κοινωνικά και συναισθηματικά ασφαλές για τον αναγνώστη/κοινό. Κάθε Κοινωνική Ιστορία έχει έναν υπομονετικό και καθησυχαστικό τόνο.

2ο Κριτήριο: Συγκέντρωση πληροφοριών. 

Ο συγγραφέας της Κοινωνικής Ιστορίας συγκεντρώνει τις σχετικές πληροφορίες με διπλό στόχο:

1. να κατανοήσει καλύτερα πώς ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται την προς εξέταση κατάσταση, δεξιότητα, ιδέα και/ή

2. να εντοπίσει το σχετικό θέμα/ τα σχετικά θέματα και τους τύπους των πληροφοριών που θα μοιραστεί στην Ιστορία.

Τύποι πληροφοριών:

Α. Τα Νέα

Β. Τρόπος να σκέφτομαι πάνω στα νέα

Γ. Συνδέσεις και εφαρμογές

3ο Κριτήριο: Τρία Μέρη και Ένας Τίτλος. 

Κάθε Κοινωνική Ιστορία έχει:

1. Τίτλο
2. Εισαγωγή (προσδιορισμός θέματος)
3. Κυρίως σώμα (παράθεση λεπτομερειών)
4. Επίλογος (περίληψη πληροφοριών

4ο Κριτήριο: Μορφή.

Κάθε Κοινωνική Ιστορία έχει τέτοια μορφή που:

• κάνει πιο ξεκάθαρο το περιεχόμενο και
• βοηθάει τον αναγνώστη να το κατανοήσει.

5ο Κριτήριο: Επιλογή τόνου και λεξιλογίου.

Κάθε Κοινωνική Ιστορία είναι γραμμένη με υπομονετικό και υποστηρικτικό τόνο και χρησιμοποιεί λεξιλόγιο το οποίο καθορίζεται από τους παρακάτω παράγοντες:

1. Α΄ ή Γ’ ενικό πρόσωπο
2. Θετικός τόνος
3. Παρελθοντικός, Παροντικός και Μελλοντικός Χρόνος
4. Κυριολεκτική Ακρίβεια
5. Ακριβές Λεξιλόγιο

6ο Κριτήριο: 6 Ερωτήσεις.

Μία Κοινωνική Ιστορία μπορεί να απαντάει στις ερωτήσεις:

• Πού;
• Πότε;
• Ποιος;
• Τι;
• Πώς;
• Γιατί;

7ο Κριτήριο: 7 Τύποι Προτάσεων

Περιγραφικές Προτάσεις⁽¹⁾: είναι οι προτάσεις που εκφράζουν μία αντικειμενική δήλωση.

Προτάσεις Προοπτικής⁽²⁾: είναι προτάσεις που αναφέρονται ή περιγράφουν την εσωτερική κατάσταση ενός ατόμου, τις γνώσεις του, τη σκέψη του και τα συναισθήματά του. Παράδειγμα:

Καθοδηγητικές Προτάσεις

1. Α. Προτάσεις που προτείνουν μία συμπεριφορά στο άτομο⁽³⁾.
   Β. Προτάσεις που προσδιορίζουν ανταπόκριση της ομάδας⁽⁴⁾.
   Γ. Αυτο-καθοδηγητικές προτάσεις⁽⁵⁾ (τις προτείνει το άτομο για το οποίο έχει γραφτεί η ιστορία)

Συνήθως ξεκινάνε με τη φράση "Θα προσπαθήσω να…", εστιάζοντας στην προσπάθεια παρά στο αποτέλεσμα.

Καταφατικές Προτάσεις⁽⁶⁾

• Οι προτάσεις αυτές ενισχύουν τις πληροφορίες που έχουν ήδη δοθεί στο άτομο.

Προτάσεις που χρειάζονται συμπλήρωση⁽⁷⁾

Επιτρέπουν στον αναγνώστη να τις συμπληρώσει και με αυτόν τον τρόπο:

• έχουμε ενεργή συμμετοχή του αναγνώστη
• καθώς επίσης ελέγχεται και η κατανόηση της ιστορίας.

8ο Κριτήριο: Μία Φόρμουλα στην αναλογία προτάσεων.

Πρόκειται για την αναλογία των προτάσεων που έχει μία Κοινωνική Ιστορία.

• αριθμός προτάσεων που περιγράφουν (*) ίσες ή περισσότερες από δύο
• αριθμός καθοδηγητικών προτάσεων

(*) Προτάσεις που περιγράφουν θεωρούνται:

• Οι Περιγραφικές Προτάσεις
• Οι Προτάσεις Προοπτικής
• Οι Καταφατικές Προτάσεις

9ο Κριτήριο: Προσαρμοσμένες Ιστορίες

Κάθε Κοινωνική Ιστορία θα πρέπει να είναι έτσι γραμμένη που να πλησιάζει όσο πιο πολύ γίνεται:

• τις προτιμήσεις και
• τα ενδιαφέροντα

του ατόμου για το οποίο έχει γραφτεί.

10ο Κριτήριο: Επεξεργασία/ Διόρθωση και Παρουσίαση Κοινωνικής Ιστορίας

Σημειώσεις (αριθμοί στις παρενθέσεις - παραπομπές από το παραπάνω κείμενο):

1. Χρειάζεται επιμελής επεξεργασία και διόρθωση του κειμένου για να διασφαλιστεί η σαφήνεια, ακρίβεια καθώς και η αναλογία των προτάσεων.
2. Έλεγχος Κατανόησης
3. Επανεξέταση Ιστορίας: Οι Κοινωνικές Ιστορίες μπορούν να ξαναδιαβαστούν μέσα στον χρόνο. Ποτέ όμως δε θα πρέπει να διαβάζονται ως «τιμωρία» μετά από μία δύσκολη συμπεριφορά.
4. Τρόπος παρουσίασης Κοινωνικής Ιστορίας: Συνήθως χρησιμοποιείται μία σταθερή έκφραση, όπως «Αυτή είναι μία ιστορία που έγραψα για εσένα».
5. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας: Αφού παρουσιαστεί η Ιστορία στο άτομο είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά της.
6. Οργάνωση Κοινωνικών Ιστοριών: Συνήθως τοποθετούνται μέσα σε ντοσιέ. Μπορούν να χωριστούν και σε θέματα (π.χ. ιστορίες που αφορούν στο σπίτι, ιστορίες που αφορούν στο σχολείο κ.ά.)

Σημαντικό είναι οι Ιστορίες να είναι προσβάσιμες από το άτομο ανά πάσα στιγμή.

Συγγραφέας:

• Μαράνια Γκιόκα, Ειδική Παιδαγωγός (MSc), Επιστημονικά Υπεύθυνη: Social Skills Project

​Παραπομπές:

• Αν θέλετε να στείλετε αυτό το άρθρο σε κάποιον, σκεφτείτε μήπως πρέπει να συμπεριλάβετε και το "Κοινωνικές Ιστορίες (Social Stories) - Για αρχάριους" που αποτελεί μία πρώτη τοποθέτηση στο θέμα των Κοινωνικών Ιστοριών.