«Να συγκροτήσω τις σκέψεις μου μια στιγμή. Να φέρω εικόνες στο μυαλό και ήχους και γεύσεις... Τα γέλια των παιδιών στη θάλασσα, τα αγωνιώδη πρόσωπα των γονιών που τα αποχωρίζονταν, η γεύση της μαρμελάδας τα αγουροξυπνημένα πρωινά! Μεταφέρθηκα ήδη...» Η Σοφία Λιάκου, φοιτήτρια ψυχολογίας, γράφει ως συνοδός παιδιών με νοητική υστέρηση πέρυσι το καλοκαίρι στον Άγιο Ανδρέα.

3 Ιουλίου 2005, στο προαύλιο του Ιδρύματος Θεοτόκος στο Ίλιον είχαμε αρχίσει να μαζευόμαστε, συνοδοί και παιδιά.

• «Να θυμάστε πως για δυο εβδομάδες θα αντικαταστήσετε τους γονείς αυτών των παιδιών, είναι μεγάλη η ευθύνη και οι γονείς προσδοκούν από εσάς να ανταποκριθείτε με επάρκεια σε αυτό το ρόλο», τα λόγια του υπευθύνου του φορέα μας.

Τα πούλμαν ξεκινούσαν και η μικρή κατεργάρα που είχα αναλάβει είχε κολλήσει το μουτράκι της στο τζάμι και η μαμά της συγκινημένη έγνεφε «αντίο». Συνοφρυωμένη για τον αποχωρισμό από την οικογένειά της, απορημένη για την ξαφνική αλλαγή, μου θύμιζε την ευθύνη που είχα απέναντί της. Έπρεπε να την πάρω από το χέρι να της δείξω τις ομορφιές που της προσφέρονταν να ζήσει αυτές τις δυο εβδομάδες.

• Η επικοινωνία μαζί της δύσκολη, η συνοδεία της απαιτητική, τα προβλήματα πολλά, το στοίχημα να την κερδίσω μεγάλο.

Η πρώτη μέρα στις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα ήταν πραγματικά εξοντωτική. Φτάσαμε εκεί και απ’ ό,τι αντιλήφθηκα, τα σπιτάκια όπου θα διαμέναμε πρέπει να είχαν πολλούς μήνες να ανοιχτούν, ίσως και από τους Ολυμπιακούς αγώνες, στους οποίους χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά. Αράχνες και ζουζουνάκια, χώμα και σκόνη, απαγορευτικές τουαλέτες, έλλειψη στρωμάτων ήταν εν περιλήψει η πρώτη εικόνα! Και δυστυχώς πέρασαν ώρες μέχρι να αγοραστούν σκούπες, χλωρίνες και λοιπά καθαριστικά καθώς και επιπλέον ώρες μέχρι να καθαριστούν τα δωμάτια, από εμάς τους συνοδούς φυσικά, που συγχρόνως έπρεπε να έχουμε το νου μας και στα παιδιά μας...

Μάλλον θυμός ήταν αυτό που ένιωσα την πρώτη μέρα, για τις αδικαιολόγητες συνθήκες που ταλαιπώρησαν όχι μόνο τους συνοδούς αλλά και τα παιδιά. Ωστόσο οι ρυθμοί ήταν τόσο γρήγοροι και οι απαιτήσεις των παιδιών για φροντίδα συνεχείς, που ξεχάστηκε ο θυμός και αρχίσαμε να νιώθουμε πλέον τον παλμό που τα ίδια τα παιδιά μας μετέδιδαν. Πρωινό, κολύμπι στη θάλασσα ακριβώς δίπλα στην κατασκήνωση, μπάνιο στα σπιτάκια, μεσημεριανό, ξεκούραση, απογευματινό, διάφορες δραστηριότητες, βραδινό και διασκέδαση που ήταν είτε κινηματογράφος είτε χορός. Κάθε μέρα ξημέρωνε με κέφι, τα παιδιά διψούσαν να ζήσουν και ενθουσιάζονταν με την παραμικρή λεπτομέρεια. Λεπτό δεν πήγαινε χαμένο. Οι μέρες κύλησαν γρήγορα.

Με τη μικρή μου κατεργάρα τα βρήκα σκούρα αρκετές στιγμές, δοκιμάστηκε η υπομονή και οι αντοχές μου. Οι προσωπικές μου ανάγκες μπήκαν σε δεύτερη μοίρα. Μόνη μου φροντίδα και έγνοια να περνά καλά η κατεργάρα. Σκαρφιζόμουν τρόπους να βρω διόδους επικοινωνίας και συνεννόησης μαζί της. Ήταν διαρκής η προσπάθεια να ισορροπήσω ανάμεσα στην αυστηρότητα και την τρυφερότητα. Μου πήρε λίγο χρόνο να μάθω τα κόλπα της, της πήρε άλλο τόσο να μάθει τους κανόνες μου. Έβλεπα σε ένα κορίτσι 14 χρόνων μια ορμητική διάθεση να ζήσει, που κάποιες στιγμές δεν ήξερε πώς να χειριστεί και η απουσία γλώσσας δυσκόλευε την έκφρασή της. Ωστόσο, παρέμενε παρά τα όποια προβλήματα ένα χαριτωμένο στα δικά μου μάτια πλάσμα με τις ιδιαιτερότητες και τις προτιμήσεις ενός οποιουδήποτε παιδιού. Πηδούσε μέχρι το ταβάνι όταν ερχόταν η ώρα του φαγητού, στη θάλασσα έφευγε άφοβα από την αγκαλιά μου και γλίστραγε σαν ψαράκι ξεκαρδιζόμενη στα γέλια με τα παιχνίδια στο νερό, έδινε τα πάντα για να με δει αναστατωμένη να ψάχνω τα πράγματα που μου είχε κρύψει, φορούσε το καλό της φόρεμα και κοιταζόταν όλο καμάρι στον καθρέφτη ετοιμαζόμενη για τη βραδινή βόλτα, όπου έδινε ρέστα στα χορό κάνοντας τα βλέμματα όλων να στρέφονται πάνω της! Τη συνόδεψα στη χαρά για δυο εβδομάδες, μοιραστήκαμε στιγμές.

Για το παιδί με νοητική υστέρηση...

• Eίναι το καλύτερο καλοκαιρινό δώρο η συμμετοχή του στην κατασκήνωση!

Γεύεται ελευθερίες που όλο το χρόνο στερείται. Εξοχή και θάλασσα, παιχνίδια και ξεφάντωμα. Συγχρόνως μαθαίνει να συμβιώνει με τους συμμαθητές του 24 ώρες την ημέρα, απογαλακτίζεται για ένα διάστημα από τους γονείς και την υπερπροστατευτική μερικές φορές αγκαλιά τους που επιτείνει την ανασφάλεια του να αυτονομηθεί. Στην κατασκήνωση ξέρει πως δε θα του γίνουν όλα τα χατήρια, θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες λειτουργίας, θα μάθει να είναι μέλος της ομάδας. Συνθήκες που συμβάλλουν στην κοινωνικοποίησή του.

Για τον/τη συνοδό...

• Η κατασκήνωση είναι αν μη τι άλλο, μια καλή ευκαιρία εκπαίδευσης, αρκεί να έχεις τη διάθεση και λίγες γνώσεις.

Αν θέλει κάποιος να βγάλει πολλά λεφτά εύκολα και ακούραστα (και να πληρωθεί και έγκαιρα!), ας απευθυνθεί κάπου αλλού. Ο συνοδός σε κατασκηνώσεις ΑμεΑ πρέπει να έχει τη διάθεση να δώσει την ψυχή του όχι απλά το χρόνο του. Δεν είναι μόνο η ευθύνη της ατομικής υγιεινής, της διατροφής, της ασφάλειας στη θάλασσα των παιδιών που θα αναλάβεις. Είναι κάτι περισσότερο. Τα παιδιά με νοητική υστέρηση είναι ίσως λίγο περισσότερο προσκολλημένα στους γονείς τους από τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης γιατί η οικογένεια για εκείνα είναι το μόνο σίγουρο καταφύγιο, μιας και ο κόσμος δεν είναι τόσο αγγελικά πλασμένος για ανθρώπους που διαφέρουν. Επίδοξε συνοδέ, μη ξεχνάς να καληνυχτίζεις γλυκά τα παιδιά σου κάθε βράδυ, συνόδευσέ τα όποτε σου ζητούν μέχρι το καρτοτηλέφωνο να ακούσουν με ανακούφιση πως η μητέρα τους τα αγαπά ακόμα και τώρα που είναι μακριά, έχε την υπομονή να απαντάς στις ατέλειωτες απορίες τους και την ανησυχία τους για το μετά και για την αιτία κάθε αλλαγής, έχε την υπομονή να μη τα μαλώνεις που γέμισαν λάσπες το φρεσκοσφουγγαρισμένο δωμάτιο, αν μπορείς εκπαίδευσέ τα.

Για τους γονείς των παιδιών...

• Μη νιώθετε τύψεις που αποχωρίζεστε για λίγες μέρες τα παιδιά σας.

Δεν είναι κατακριτέο αν νιώθετε ανακούφιση και την ανάγκη για λίγο αέρα να ανασάνετε. Η πορεία μαζί με ένα παιδί που απαιτεί τόση επιτήρηση και φροντίδα, τόση ενέργεια από μέρους σας, είναι ανηφορική και επίπονη. Ξαποστάστε για λίγο! Εξάλλου η συνήθεια της θερινής κατασκήνωσης είναι ίδια και για παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Επίσης, μη φοβάστε πως δε θα τα βγάλει πέρα μακριά σας. Δώστε του την ευκαιρία να στηριχτεί στις δυνάμεις του και να εφαρμόσει όσα τόσα χρόνια με κόπο μαθαίνει. Μην του στερήσετε αυτή τη μοναδική χαρά και εμπειριά. Θα την αναπολεί όλη τη χρονιά! Ας μην αφήσουμε το φόβο και την ανασφάλεια να κλέβει από τα παιδιά με αναπηρίες δικαιώματα που είναι αναμφισβήτητα και δεδομένα για τα υπόλοιπα παιδιά. Πάνω απ’ όλα πρόκειται για παιδιά και όχι για παιδιά με προβλήματα που πασχίζουν να ζήσουν όπως όλοι μας παρά τα λιγότερα εφόδια με τα οποία ήρθαν στον κόσμο ή έχασαν στη πορεία... Η κατασκήνωση μπορεί να αποτελέσει ένα λιθαράκι στο χτίσιμο των όμορφων και σημαντικών στιγμών της ζωής ενός παιδιού με αναπηρία.

Συγγραφέας:

• Σοφία Λιάκου [Σοφία] Φοιτήτρια Ψυχολογίας (Φιλοσοφική Σχολή)

Ημερομηνία δημοσίευσης: 

• ​21/4/2006

​Σημείωση: Το κείμενο γράφτηκε για λογαριασμό του NOESI.gr. Τα πνευματικά δικαιώματα παραμένουν στην κατοχή του συγγραφέα του. Για αναδημοσίευση ζητήστε άδεια.