Η Θεραπευτική Ιππασία αποτελεί μια εναλλακτική, ολιστική, θεραπευτική προσέγγιση για άτομα με ειδικές ανάγκες. Είναι μια μορφή θεραπείας κατά την οποία χρησιμοποιείται το άλογο για να επιτευχθούν θεραπευτικοί στόχοι χωρίς να αντικαθιστά τις κλασσικές θεραπευτικές μεθόδους, τις οποίες όμως συμπληρώνει.

Συντάκτρια για το NOESI.gr: 

• Αλεξία Στεργίου (M.Sc.)
  Καθηγήτρια Ειδικής Φυσικής Αγωγής και Εκπαιδεύτρια Θεραπευτικής Ιππασίας 

Πρώτος ο Ξενοφώντας αναφέρθηκε στη Θεραπευτική Ιππασία με τον όρο «Ιπποθεραπεία» στο βιβλίο του «Περί Ιππικής Τέχνης». Ενώ ο Ιπποκράτης αναφέρει ότι: «η ιππασία στον καθαρό αέρα δυναμώνει τους μυς και τους κρατά σε καλή κατάσταση».

Έρευνες έχουν δείξει ότι η θεραπεία με το άλογο βοηθάει τα άτομα με κινητικές, νοητικές και ψυχολογικές δυσκολίες να αποκτήσουν και να διατηρήσουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Τα βοηθά να αντεπεξέρχονται με μεγαλύτερη ευκολία σε καθημερινές βασικές δραστηριότητες. Η Θεραπευτική Ιππασία ωφελεί τα άτομα με ειδικές ανάγκες σωματικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και ψυχολογικά, εφόσον είναι μια ευχάριστη αθλητική και παράλληλα θεραπευτική δραστηριότητα.

Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες έχουν τη δυνατότητα να βρουν νέους τρόπους για να καλλιεργήσουν θετική συμπεριφορά και να αναπτύξουν ισορροπημένες κοινωνικές δεξιότητες μέσω της ομαδικής δραστηριότητας, χρησιμοποιώντας το άλογο ως μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Η ανεπάρκεια και η καθυστερημένη ανάπτυξη, όσον αφορά την αντίληψη, τη μάθηση, το συναίσθημα και την αυτογνωσία, μπορούν να αντιμετωπιστούν σε ατομικό επίπεδο.

Η Θεραπευτική Ιππασία δεν συνεπάγεται και δεν περιλαμβάνει απαραίτητα αθλητικούς στόχους. Χρησιμοποιούνται ασκήσεις από το άθλημα της Ιππασίας, οι οποίες προσαρμόζονται με τη βοήθεια ψυχοκινητικών αρχών για να προωθηθούν η ανάπτυξη, η δημιουργικότητα, ο αυτοέλεγχος, ο σωστός έλεγχος της κίνησης του σώματος και η κατάλληλη κοινωνική συμπεριφορά.

Είναι μια ψυχοδυναμική ενέργεια βασισμένη στην προσωπική εμπειρία και την κοινωνική μάθηση, η οποία πραγματοποιείται με την θεραπεία πάνω στο άλογο αλλά και κάθε δραστηριότητα και φροντίδα που σχετίζεται με αυτό. Επικεντρώνεται δηλαδή στη σχέση που χτίζεται μεταξύ του ατόμου, του αλόγου και του εκπαιδευτή, πάνω στο άλογο και κάτω από αυτό.

Η Ιπποθεραπεία αναφέρεται ακόμη στη χρήση της κίνησης του αλόγου, ως θεραπευτικού εργαλείου, για να επιτευχθούν η σωστή στάση του σώματος, η ισορροπία, η κινητικότητα και ο μυϊκός τόνος των παιδιών αλλά και των ενηλίκων με νευρολογικά προβλήματα.

• Η κίνηση του αλόγου είναι τρισδιάστατη, πολύ κοντινή με την ανθρώπινη κίνηση. Μεταφέρει στο ανθρώπινο σώμα περίπου εκατόν δέκα τρισδιάστατες ρυθμικές ταλαντώσεις το λεπτό, με αποτέλεσμα ο αναβάτης να γυμνάζεται παθητικά και να εξασκεί την ισορροπία του, ενώ παράλληλα του προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα.
• Κατά τη διάρκεια της Ιπποθεραπείας το άτομο μαθαίνει να προσαρμόζει τη στάση του αναγκαστικά για να διατηρήσει τη θέση του πάνω στο άλογο. Η θερμότητα του αλόγου σε συνδυασμό με τις ρυθμικές ταλαντώσεις μειώνει τον υψηλό μυϊκό τόνο με αποτέλεσμα να προάγει τη χαλάρωση του ιππέα με σπαστικότητα.
• Το άτομο, που βρίσκεται πάνω στο άλογο, εκτελεί ειδικές ασκήσεις από διάφορες θέσεις, όπως ιππαστί, πλάγιο κάθισμα, τετραποδική, γονυπετής, όρθια, ύπτια και πρηνής, ανάλογα με τους θεραπευτικούς στόχους που έχουν τεθεί.
• Το άλογο επίσης γίνεται η προέκταση του σώματος ατόμων που χρησιμοποιούν αναπηρικό καρότσι και με τη βοήθειά του, τους δίνεται η δυνατότητα να δουν τον κόσμο από πάνω προς τα κάτω, και όχι αντίθετα, όπως τον βλέπουν όταν κάθονται σε αναπηρικό καρότσι.

Η δουλειά με το άλογο δημιουργεί ενθουσιασμό και το κίνητρο που χρειάζεται για να έχει το άτομο ενεργό συμμετοχή στη θεραπεία και να έχουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα της Θεραπευτικής Ιππασίας.

Οφέλη Θεραπευτικής Ιππασίας.

Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες η Θεραπευτική Ιππασία:

• Αναπτύσσει τη συμμετρία του σώματος.
• Βελτιώνει την ισορροπία, τη σωστή στάση του σώματος και τον έλεγχο της κεφαλής.
• Ομαλοποιεί τον μυϊκό τόνο και μειώνει τη σπαστικότητα.
• Προκαλεί την αναχαίτιση παθολογικών προτύπων κίνησης και προωθεί τα φυσιολογικά πρότυπα κίνησης.
• Βελτιώνει τη βάδιση.
• Γυμνάζει παθητικά, με συγκεκριμένες τρισδιάστατες κινήσεις της ράχης του αλόγου.
• Βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία και αντοχή.
• Βοηθά να αναπτυχθούν σημαντικά οι μύες του κορμού, ενώ παράλληλα το ευθύ κάθισμα διευκολύνει στην αναπνοή.
• Βελτιώνει την ποιότητα και την ένταση του λόγου.
• Βοηθά στο συντονισµό των κινήσεων.
• Βοηθά στην αύξηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων.
• Βοηθά στην αύξηση της αντίληψης και του ελέγχου των κινήσεων του ιππέα.
• Βοηθά στην αύξηση της προσοχής, της οπτικοκινητικής ικανότητας και του προσανατολισμού.
• Βοηθά στο διαχωρισμό αντικειμένων, χρωμάτων, μεγεθών, γραμμάτων και αριθμών.
• Βοηθάει τον αναβάτη να ξεπεράσει διάφορες φοβίες, όπως ο φόβος της κίνησης του αλόγου.
• Αναπτύσσει σχέση σεβασμού ανάμεσα σε ιππέα και άλογο και καλλιεργεί το αίσθηµα σεβασµού και αγάπης προς τα ζώα.
• Τονώνει ψυχολογικά, αυξάνει αισθητά τον αυτοσεβασμό και την αυτοπεποίθηση του ιππέα και μειώνει την εσωστρέφεια.
• Αναπτύσσει τον αυτοέλεγχο, την υποµονή και επιµονή.

Ενδείξεις Θεραπευτικής Ιππασίας (περιπτώσεις όπου ενδείκνυται).

Η Θεραπευτική Ιππασία ενδείκνυται για την αποκατάσταση των παρακάτω:

• Εγκεφαλική παράλυση
• Δισχιδής ράχη
• Μυϊκή δυστροφία
• Βλάβες του νωτιαίου μυελού
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Κακώσεις της κεφαλής
• Πολιομυελίτιδα
• Τύφλωση
• Κώφωση
• Διαταραχές του λόγου
• Αρθρίτιδα
• Απουσία - παραμόρφωση άκρων
• Σύνδρομο Down
• Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (Αυτισμός)
• Μαθησιακές Δυσκολίες(Δυσλεξία)
• Ψυχικές διαταραχές 
• Προβλήματα συμπεριφοράς 
• Υπερκινητικότητα
• Νοητική Υστέρηση

Τα προγράμματα Θεραπευτικής Ιππασίας πραγματοποιούνται σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο, με ειδικά εκπαιδευμένο άλογο.

Για τη διεξαγωγή της κάθε συνεδρίας χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός, ειδικά βοηθητικά θεραπευτικά μέσα και ειδικά εκπαιδευτικά-παιδαγωγικά μέσα. Μετά από αξιολόγηση του ατόμου που θα συμμετάσχει, σχεδιάζεται το θεραπευτικό πρόγραμμα που θα ακολουθήσει και προσαρμόζεται ανάλογα, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, πραγματοποιείται αξιολόγηση της προόδου σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Υπάρχει συνεργασία με τους γιατρούς και τους υπόλοιπους θεραπευτές του ατόμου για την ομαλότερη διεξαγωγή της θεραπευτικής προσέγγισης.

Λίγα λόγια για το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Ιωαννίνων.

Το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Ιωαννίνων βρίσκεται εντός μιας καταπράσινης έκτασης, η οποία ανήκει στο Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας του Υπουργείου Γεωργίας και απέχει μόλις 5 λεπτά από το κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων. Διαθέτει τόσο ανοιχτό όσο και κλειστό στίβο, έτσι ώστε να πραγματοποιούνται οι θεραπείες ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, ενώ είναι το μοναδικό στην περιοχή της Ηπείρου. Στο Κέντρο παρακολουθούν προγράμματα θεραπείας και αποκατάστασης με τη συγκεκριμένη μέθοδο, παιδιά αλλά και ενήλικες από όλη την Ήπειρο. Οι συνεδρίες της Θεραπευτικής Ιππασίας πραγματοποιούνται με τη συμμετοχή και τη συνεργασία καθηγητών ειδικής φυσικής αγωγής, εξειδικευμένων ιατρών, θεραπευτών διαφόρων ειδικοτήτων, εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής και ψυχολόγο.  Το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Ιωαννίνων είναι μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ιππασίας για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. 

Λίγα λόγια για την Ελληνική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας (ΕΛ.Ε.Θ.ΙΠ.).

Η Ελληνική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας (ΕΛ.Ε.Θ.ΙΠ.) είναι ένας μη κερδοσκοπικός φορέας με σκοπό την παροχή υπηρεσιών Ιπποθεραπείας, Εκπαιδευτικής θεραπευτικής Ιππασίας καθώς και Αθλητικής Ιππασίας σε παιδιά και ενήλικες με ιδιαιτερότητες. Συνεργάζεται τα τελευταία εννέα χρόνια με τρεις ιππικούς ομίλους στην περιοχή της Αττικής (Μαρούσι, Κορωπί, Μαραθώνας). Δείτε την παρουσιάση της ΕΛΕΘΙΠ στον Οδηγό υπηρεσιών από το NOESI.gr.

Λίγα λόγια για την Επιστημονική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδος (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.). 

Η Επιστημονική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδος (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.) είναι μια ομάδα αποκατάστασης, που δραστηριοποιείται στον χώρο της θεραπευτικής ιππασίας και ιπποθεραπείας, στον Ιππικό Όμιλο Βαρυμπόμπης και στον Ιππικό Όμιλο Βορείων Προαστίων. Η Επιστημονική Εταιρία Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδος ανακοινώνει την ίδρυση νέου τμήματος θεραπευτικής ιππασίας στην Χαλκίδα. Δείτε την παρουσιάση της ΕΕΘΙΙΕ στον Οδηγό υπηρεσιών από το NOESI.gr.

Λίγα λόγια για το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Σερρών (ΚΕ.Θ.Ι.Σ.).

Το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Σερρών (ΚΕ.Θ.Ι.Σ.) ιδρύθηκε, ως μη κερ­δοσκοπική Οργάνωση, το 2005 στις Σέρρες. Εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και εθελοντές πλαισιώνουν το πρόγραμμα, με στόχο τη σωματι­κή βελτίωση και ψυχική ανάπτυξη των ΑμεΑ στη Βόρεια Ελλάδα. Στο πρόγραμμα εκπαίδευσης στην ιππασία μπορούν να συμμετέχουν και άτομα χωρίς αναπηρία. Δείτε την παρουσιάση του ΚΕΘΙΣ στον Οδηγό υπηρεσιών από το NOESI.gr.

Βιβλιογραφία

1. Bertoti D. (1988). Effects of therapeutic horseback riding on posture in children with cerebral palsy. Phys Ther. 1988;68:1505–1512.
2. Brock, J. B., (1989), Therapy on horseback, Psychomotor and psychological change in physically disabled adults, Dissertation research.
3. Casady RL, Nichols-Larsen DS (2004). The effect of hippotherapy on ten children with cerebral palsy. Pediatr Phys Ther. 2004;16:165–172.
4. Schoulz M., (2007), Handout, Some information about “Remedial or Psycho- Educational Vaulting”.
5. Scott N., (2005), Special Needs Special Horses, University of North Texas Press, Texas
6. Spink, J., (1993), Developmental Riding Therapy, Tucson, Therapy Skill Builders
7. Steiner, H., Szilágyi, T., (2006). Effect of therapeutic riding on the coordination of movements of Down--Syndrome children, Journal of Computational and Applied Mechanics, Vol. 7., No. 1., (2006), pp.

Διαβάστε περισσότερα στον Οδηγό υπηρεσιών του NOESI.gr:

• Επιστημονική Εταιρεία Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Ελλάδος (Ε.Ε.Θ.Ι.Ι.Ε.)
• Ελληνική Εταιρεία Θεραπευτικής Ιππασίας (ΕΛ.Ε.Θ.ΙΠ.)
• Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας Σερρών (ΚΕ.Θ.Ι.Σ.)

Πηγή: Συνεργατικές ομάδες NOESI.gr.