Η ολιστική ανάπτυξη περιλαμβάνει 5 πτυχές: σωματική, διανοητική, κοινωνική, συναισθηματική και πνευματική. Προέρχεται από την ελληνική λέξη «όλος» που σημαίνει το «όλον» και ενσωματώνει τη διδακτική πρακτική στα σωματικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά μέρη ενός παιδιού. Σε αυτού του είδους τη μαθησιακή διαδικασία, ο μαθητής βρίσκεται στο κέντρο και ο δάσκαλος διευκολύνει και βοηθά!

Πολλές μελέτες σε όλο τον κόσμο έχουν δείξει την προτεραιότητα και τη σημασία που πρέπει να δοθεί στην επένδυση στην προσχολική εκπαίδευση. Ο μεγάλος νομπελίστας James Hackman, βραβευμένος στα οικονομικά και ειδικός στην οικονομική της ανθρώπινης ανάπτυξης, εξήγησε:

«Η προσχολική εκπαίδευση καλλιεργεί τις γνωστικές δεξιότητες μαζί με την προσοχή, τα κίνητρα, τον αυτοέλεγχο και την κοινωνικότητα – τις δεξιότητες του χαρακτήρα που μετατρέπουν τη γνώση σε τεχνογνωσία και τους ανθρώπους σε παραγωγικούς πολίτες».

Γράφει η Αθηνά Δερμεντζή - Γεράνη

Έρευνα

Η υιοθέτηση μιας ολιστικής προσέγγισης στην προσχολική εκπαίδευση έχει θετικές επιπτώσεις τόσο στα παιδιά όσο και στην κοινωνία. Η έρευνα στον τομέα της Νευρολογίας έχει αναδείξει το γεγονός ότι η πλαστικότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου βρίσκεται στο αποκορύφωμά της κατά τα πρώτα 4 χρόνια επειδή αναπτύσσεται ραγδαία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια πλούσια ποικιλία ερεθισμάτων μπορεί να επιτρέψει στα παιδιά να φτάσουν στο μέγιστο των αναπτυξιακών τους ικανοτήτων. Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές γίνονται πιο κατάλληλοι για να ακολουθήσουν τα επόμενα εκπαιδευτικά στάδια.

Η ενδυνάμωση της διδασκαλίας μέσω ολιστικής προσέγγισης μπορεί να είναι πραγματικά ελκυστική και παρακινητική για τους μαθητές. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να σκεφτούν έξω από το κουτί και να καλλιεργήσουν τα ταλέντα τους προς αυτόν τον στόχο, κάτι που μπορεί να είναι αρκετά ενδιαφέρον.

Οφέλη

Τα οφέλη της ολιστικής προσέγγισης είναι πολλαπλά και αφορούν πάντα όλους τους μαθητές. Προωθεί τη φυσική μάθηση, πιο βιωματική και δημιουργεί υγιείς κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των παιδιών που οδηγούν σε μια υγιή κοινωνία στο μέλλον. Επιπλέον, χτίζει αυτοπεποίθηση και βοηθά τα παιδιά να αποδεχτούν την ταυτότητα και τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά και ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα, εξαλείφει το ζήτημα των μη ρεαλιστικών προσδοκιών. Η μαθησιακή διαδικασία γίνεται η «παιδική χαρά» του παιδιού και μπορεί να συνδεθεί με τον δάσκαλο ακόμα βαθύτερα! 

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας διδάσκονται να προβληματίζονται σχετικά με τις ενέργειές τους και, κατά συνέπεια, πώς αυτές οι ενέργειες έχουν αντίκτυπο στην κοινότητα, την κοινωνία, παγκοσμίως κ.λπ. Επιπλέον, είναι επιφορτισμένοι με την επίλυση καταστάσεων και μαθαίνουν να χρησιμοποιούν κριτική σκέψη, χτίζοντας με αυτόν τον τρόπο, ισχυρές σχέσεις μεταξύ τους. Η ευτυχία και η επιτυχία συνδέονται με το αποτέλεσμα που παράγουν οι μαθητές!

Οι εκπαιδευτικοί είναι το «όχημα» για την προώθηση της μάθησης μέσα και έξω από την τάξη προσφέροντας στους μαθητές τους εμπειρίες και περιβάλλοντα για να ενσωματώσουν τη μάθηση με την εξερεύνηση. Το να είσαι δημιουργικός δεν είναι εύκολο, αλλά προκαλεί τους δασκάλους να σκεφτούν εναλλακτικά και να δημιουργήσουν μαθήματα με βάση το παιχνίδι ή άλλα είδη, με βάση τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των παιδιών. Μπορούν επίσης να δώσουν έμφαση στην παροχή ευκαιριών για ομαδική εργασία και πρακτικές δραστηριότητες.

Παραδείγμα Ολιστικής Προσέγγισης

Stem

Το STEM είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να καλλιεργηθεί η φαντασία και η δημιουργικότητα των μαθητών. Τους βοηθά να κάνουν υποθέσεις, να σχεδιάζουν, να διεξάγουν και να παρατηρούν το αποτέλεσμα. Το STEM χρησιμοποιεί διαφορετικές πτυχές της καθημερινής ζωής (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) που εμπλέκει τα παιδιά προσφέροντας διαφορετικά αποτελέσματα κάθε φορά και τα βοηθά να γίνουν καινοτόμα.

Τέχνη

Τέχνες όπως το σχέδιο, η ζωγραφική, η αγγειοπλαστική, θεωρούνται επίσης ένα παράδειγμα ολιστικής προσέγγισης που αναπτύσσει τον αυτο – έκφραση, την αυτοπεποίθηση, την παρουσίαση και την έκθεση των παιδιών. Τους δίνει τη δυνατότητα να επιτύχουν πολιτιστική συνείδηση και μαζί με την προσωπική και σωματική ανάπτυξη ασκούν λεπτές κινητικές δεξιότητες. 

Μουσική

Όντας έμβρυα έχουμε τη δυνατότητα να ακούμε μουσική, το ρυθμό της καρδιάς της μητέρας μας. Είναι ένα οικείο κομμάτι κατά την ανάπτυξη ενός ανθρώπου. Η μουσική αγκαλιάζει όλους τους τομείς της ανάπτυξης του παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών της ολιστικής προσέγγισης. Μπορεί επίσης να παρέχει στους μαθητές τον κατάλληλο εξοπλισμό για να συντονίσουν το μυαλό, το σώμα και την καρδιά. Έτσι τα παιδιά μπορούν να βελτιώσουν το ρυθμό τους, να ισορροπήσουν και να ρυθμίσουν τη σύνδεση νου-σώματος. Επιπλέον, εκφράζουν τα συναισθήματά τους και απελευθερώνουν το σώμα τους μέσω κινήσεων ενώ μαθαίνουν τους ήχους

Φυσικό Περιβάλλον

Η φύση βοηθά τους μαθητές να μάθουν μέσα από την εμπειρία και φυσικά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η φύση μας διδάσκει μαθηματικά (μέσα από μοτίβα, συμμετρία, σχήματα κλπ), ιστορία (παρελθόν – παρόν – μέλλον), γεωγραφία (ο φυσικός βιότοπος ορισμένων φυτών ή ζώων, λόφοι, βουνά, λίμνες), επιστήμη (ο κύκλος του νερού, οι εποχές, τα χρώματα) και , γλώσσα (νέες λέξεις που συνδέονται με το θέμα). Η φύση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να εμπλακούν, να συμμετάσχουν και να παράγουν οι μαθητές..

Συμπερασματικά, πρέπει επίσης να τονίσουμε τη σημασία της αρχαίας ελληνικής μαιευτικής μεθόδου, της σωκρατικής μεθόδου εκμαίευσης των απαντήσεων ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδιά. Πρέπει να αφήσουμε τους μαθητές μας να εξερευνήσουν, να αμφισβητήσουν, να βρουν, να αποτύχουν και να πετύχουν. Οι απαντήσεις προέρχονται από την εμπειρία και την εξερεύνηση. Η ολιστική προσέγγιση είναι μια αλλαγή νοοτροπίας και πρέπει να την αγκαλιάσουμε.

Δύσκολο έργο;

Θα έλεγα: Φυσικό ....

Η Αθηνά Δερμεντζή είναι Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας - Ειδική Παιδαγωγός και αρθρογραφεί στο NOESI.gr από τον Μάρτιο 2023. Δείτε το προφίλ μέλους αναλυτικά και επικοινωνήστε αν θέλετε.