νόηση, ετών 18:)

Δεκαετία του '50 με γεμάτες ψυχιατρικές κλινικές στην Αθήνα, γεννιέται η ιδέα της ίδρυσης ενός νέου ψυχιατρείου στη Λέρο στις εγκαταστάσεις του ιταλικού ναυαρχείου.

Το 1957 οι πρώτοι 300 ασθενείς μεταφέρονται από το Λοιμοκαθαρτήριο Αθήνας στη Λέρο και αργότερα περισσότεροι από άλλα ιδρύματα της χώρας. Βασικό κριτήριο για την επιλογή τους: Να μην τους έχουν επισκεφτεί οι συγγενείς τους το διάστημα των τελευταίων 12 μηνών. Όσοι περνούσαν το χρονικό όριο αυτό βρίσκονταν και επισήμως με το εισιτήριο των «αζήτητων» για το ψυχιατρείο Λέρου, οριστικά ξεχασμένοι απ’ τους ανθρώπους.

Στο ψυχιατρείο, αντί για πτέρυγες λειτουργούσαν «περίπτερα», όπου ταξινομούνταν οι ασθενείς με βάση την ηλικία, το ιστορικό, τη συμπεριφορά. Το αθλιότερο ήταν ίσως «περίπτερο 16», γνωστό και ως «περίπτερο των γυμνών» ή «χεζάδικο», στο οποίο κατά κανόνα διαβιούσαν οι δύσκολες περιπτώσεις.

Την δεκαετία του '80 οι πρώτοι δύο (2) ψυχίατροι πηγαίνουν στο νησί, όταν ήδη ζούσαν στο ψυχιατρείο δύο χιλιάδες (2.000) άτομα. Το 1982 συγκεκριμένα αποφασίζεται να μην σταλούν άλλοι τρόφιμοι στο ψυχιατρείο και λίγα χρόνια αργότερα ξεκινά ο μακρύς δρόμος του προγράμματος αποασυλοποίησης.

Το 1989 άρθρο το βρετανικού Observer και ντοκιμαντέρ του Channel 4 με τίτλο «Λέρος: Νησί των Απόβλητων» της σκηνοθέτιδας Τζέιν Γκάμπριελ σηματοδοτεί μεγάλη κοινωνική κατακραυγή για το κλείσιμο του ψυχιατρείου, που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ (!).

Η πρωτοτυπία στο ψυχιατρείο Λέρου ήταν ότι οι πρώτοι άνθρωποι που φρόντισαν για περισσότερα από 25 χρόνια τους τροφίμους ήταν ντόπιοι ψαράδες και εθελοντές, που βρήκαν την ευκαιρία να βγουν από την ανεργία χωρίς καμία εκπαίδευση για να εργαστούν σε έναν τέτοιο χώρο. Η βία που αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν αλλά και η βία των ασθενών, που συχνά ξέσπαγε πάνω τους, δημιούργησαν έναν φαύλο κύκλο ίσως μοναδικό στα χρονικά των ψυχιατρικών ιδρυμάτων στην Ευρώπη — κυρίως λόγω της έλλειψης εκπαιδευμένου προσωπικού.

Το 2020, το ψυχιατρείο συνεχίζει τη λειτουργία του με την επωνυμία "Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου" με 220 νοσηλευόμενους και τους 15 ασθενείς στο τμήμα Οξέων Ψυχιατρικών Περιστατικών. Σε αυτούς αντιστοιχούν ένας παθολόγος, ένας γυναικολόγος, μία οδοντίατρος, τρεις ψυχίατροι ενώ λείπουν βασικές ιατρικές ειδικότητες. Πηγή / Αναφορά: Ελένη-Λήδα Σαρίκα, Διοικήτρια του Κ.Θ. Λέρου.

Σήμερα, στον προαύλιο χώρο του Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου έχει δημιουργηθεί το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ) μεταναστών και προσφύγων. Η εισήγηση Δ.Σ. Θεραπευτηρίου τον Οκτώβριο 2019 αναφέρει, μεταξύ άλλων: "Οι άνθρωποι που αναγκάζονται να ζουν εκτός των 'κτιριακών' εγκαταστάσεων του Κ.Υ.Τ δεν έχουν πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό, τουαλέτες, κάδους απορριμμάτων και παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι αυτονόητο πως αυτός ο συνωστισμός οδηγεί σε άθλιες συνθήκες υγιεινής, τελευταία έχουν εμφανιστεί προβλήματα τρωκτικών, ψύλλων κ.λπ. ενώ το πρόβλημα θα επιδεινωθεί από τις καιρικές συνθήκες τον επερχόμενο χειμώνα..."

Απόσπασμα από την παρουσίαση του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Λέρου από το NOESI.gr για την καμπάνια #ΣΥΝΗΘΙΣΑ για την (μη) ανοχή της διαβίωσης σε Ιδρύματα και Άσυλα. Η παρούσα ανάρτηση προστατεύεται ως πνευματική ιδιοκτησία του συντάκτη της και όλων τυχών των πηγών που έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτή, μέχρι της δημοσίευσης του παρόντος άρθρου σε πρακτικά συνεδρίου τον Μάιο 2020.

Παρακαλούμε θερμά μη αναδημοσιεύετε το παρόν κείμενο, χωρίς γραπτή έγκριση του NOESI.gr. Για πληροφορίες για την αναδημοσίευση, επικοινωνήστε από την ιστοσελίδα www.noesi.gr/contact.