Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου (Munchausen syndrome by proxy) είναι μια διαταραχή της ψυχικής υγείας, στην οποία οι φροντιστές ενός ευάλωτου ατόμου (ένα παιδί, ένα άτομο με αναπηρία ή ένα ηλικιωμένο άτομο) συμπεριφέρονται σαν το άτομο που έχουν υπ’ ευθύνη τους να πάσχει από κάποια σωματική ή ψυχική ασθένεια, χωρίς όμως να είναι πραγματικά άρρωστο και ορίζεται ως μια μορφή κακοποίησης παιδιών ή ηλικιωμένων.

Ο φροντιστής δημιουργεί ή προκαλεί ασθένεια ή τραυματισμό στο άτομο που βρίσκεται υπό τη φροντίδα του και επειδή τα ευάλωτα άτομα θεωρούνται θύματα, το MSBP αποτελεί μια μορφή κακοποίησης παιδιών ή κακοποίησης ηλικιωμένων. Δεδομένου ότι οι περισσότερες περιπτώσεις MSBP είναι μεταξύ ενός φροντιστή (συνήθως μητέρας) και ενός παιδιού.

Ο φροντιστής με MSBP μπορεί:

1. Να λέει ψέματα για τα συμπτώματα του παιδιού.

2. Να αλλάζει τα αποτελέσματα των εξετάσεων, για να κάνει ένα παιδί να φαίνεται άρρωστο.

3. Να βλάπτει σωματικά το παιδί, για να δημιουργήσει συμπτώματα.

Τα θύματα είναι τις περισσότερες φορές μικρά παιδιά. Μπορεί να υποβάλλονται επώδυνες ιατρικές εξετάσεις που δεν χρειάζονται. Μπορεί ακόμη και να αρρωστήσουν σοβαρά ή να τραυματιστούν ή να πεθάνουν εξαιτίας των πράξεων του φροντιστή.

Τα παιδιά που είναι θύματα MSBP μπορεί να βιώνουν σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα εφ’ όρου ζωής και να νοσούν από σύνδρομο Μινχάουζεν και ως ενήλικες, διαταραχή κατά την οποία το άτομο προκαλεί ή αναφέρει ψευδώς τα δικά του συμπτώματα.

Οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα τι προκαλεί την ασθένεια. Εκτιμούν, ωστόσο, ότι μπορεί να συνδέεται με προβλήματα κατά την παιδική ηλικία του θύτη. Οι κακοποιοί αισθάνονται συχνά ότι η ζωή τους είναι εκτός ελέγχου, έχουν κακή αυτοεκτίμηση και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες ή το άγχος.

Η προσοχή και η συμπάθεια που λαμβάνουν οι φροντιστές όταν έχουν ένα άρρωστο παιδί μπορεί να ενθαρρύνει τη συμπεριφορά τους. Οι φροντιστές μπορεί να τραβούν την προσοχή όχι μόνο από γιατρούς και νοσηλευτές αλλά και από τον κοινωνικό περίγυρο. Για παράδειγμα, οι γείτονες μπορεί να προσπαθήσουν να βοηθήσουν την οικογένεια με διάφορους τρόπους.

Πώς λειτουργεί ένα άτομο με MSBP.

Ένα άτομο με σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου συχνά:

- Έχει ιατρικές δεξιότητες ή εμπειρία.
- Φαίνεται αφοσιωμένο στο παιδί του.
- Αναζητά τη συμπάθεια και την προσοχή.
- Προσπαθεί να γίνεται πολύ φιλικό και να έχει στενές σχέσεις με το ιατρικό προσωπικό.
- Πρέπει να νιώθει δυνατό και να έχει τον έλεγχο.
- Δεν βλέπει τη συμπεριφορά του ως επιβλαβή.

Ο έλεγχος των ιατρικών αρχείων ενός παιδιού για προηγούμενες εξετάσεις, θεραπείες και νοσηλεία στο νοσοκομείο μπορεί να βοηθήσει έναν γιατρό ή νοσηλευτή να ανακαλύψει εάν ένα πρόβλημα υγείας είναι πραγματικό.

Οι γιατροί ή οι νοσηλευτές μπορεί να «υποπτευθούν» ότι υπάρχει πρόβλημα, όταν:

- Ένα παιδί έχει μια επαναλαμβανόμενη ή ασυνήθιστη ασθένεια και δεν μπορεί να βρεθεί η ιατρική αιτία.
- Το παιδί δεν βελτιώνεται, ακόμη και με θεραπείες που θα έπρεπε να βοηθήσουν.
- Τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο όταν ο φροντιστής είναι ή ήταν πρόσφατα με το παιδί, αλλά βελτιώνονται ή υποχωρούν όταν ο φροντιστής δεν είναι εκεί ή παρακολουθείται στενά.
- Ο άλλος γονέας (συνήθως ο πατέρας) δεν συμμετέχει στη θεραπεία του παιδιού, παρόλο που η κατάστασή του μπορεί να είναι σοβαρή.
- Ο φροντιστής αλλάζει ξαφνικά γιατρό και λέει ψέματα για προηγούμενες εξετάσεις και θεραπείες.
- Τα φυσιολογικά αποτελέσματα των εξετάσεων δεν καθησυχάζουν τον φροντιστή. Και μπορεί να είναι εμφανίζεται περίεργα ήρεμος ή χαρούμενος όταν η κατάσταση του παιδιού χειροτερεύει.
- Ο φροντιστής εντοπίζεται να βλάπτει το παιδί ή να προκαλεί συμπτώματα.
- Ένα άλλο παιδί στην οικογένεια είχε ανεξήγητη ασθένεια ή θάνατο.